[ Pobierz całość w formacie PDF ]
chodzi o sprawiedliwość bierną, za pomocą której miłosierny Bóg usprawiedliwia
nas przez wiarę zgodnie ze słowami: sprawiedliwy człowiek żyje z wiary.
Ojciec Reformacji szczególnie mocno zwalczał ufność wierzącego w swoje
dobre uczynki, na pierwszym zaś miejscu stawiał wiarę i darmowość łaski. W swojej
reformatorskiej działalności Lutrem kierowały przede wszystkim dwie główne idee.
Pierwsza, to jego zdecydowana walka przeciwko tzw. uczynkowości . Był to
przejaw jego sprzeciwu wobec ówczesnych kościelnych form pobożności (zwłaszcza
przeciwko praktykom handlu odpustami), według których zbawienie jest możliwe
do osiągnięcia dzięki wysiłkom człowieka. Druga jego myśl przewodnia dotyczyła
obrony absolutnej suwerenności Bożej. Opowiadał się tu za absolutną darmowością
łaski. Luter sprzeciwiał się jakiemukolwiek ograniczaniu zakresu działania łaski w
wydarzeniu zbawienia. Pragną ukazać pewność zbawienia, dlatego odnosił je
wyłącznie do Boga.
Według Lutra usprawiedliwienie jest aktem zbawczym, który spełnia się w
potrójnym jedynie : usprawiedliwienie dokonuje się jedynie z łaski (sola gratia),
jedynie przez wiarę (sola fide) i jedynie dzięki Chrystusowi (solo Christo).
Zasadniczo usprawiedliwienie jedynie z łaski oznacza dla Lutra łaskę. Nie należy
jej jednak rozumieć jako życzliwość Bożą (fawor Dei), czy też jako właściwość w
ludzkiej duszy. Usprawiedliwienia nie uzyskuje się mocą ludzkich osiągnięć. Jest
ono podarowane przez Boga całkowicie niezależnie od dobrych uczynków czy
zasług człowieka. Sprawiedliwość zostaje człowiekowi przypisana. Niesprawiedliwy
człowiek zostaje z łaski uznany przez Boga za usprawiedliwionego przez darowanie
mu sprawiedliwości Chrystusa. To uznanie sprawiedliwym oznacza w
rzeczywistości przesłonięcie grzechów. Jeśli chodzi o termin usprawiedliwienie
jedynie przez wiarę , to Lutrowi chodziło o przeciwstawienie się nadmiernemu
akcentowaniu tezy o możliwości osiągnięcia zbawienia poprzez uczynki.
Luter bardzo mocno podkreślał konieczność wiary w akcie usprawiedliwienia.
Widać to wyraznie zwłaszcza w jego nauce o Chrzcie: Jedynie wiara czyni
człowieka godnym przyjęcia w skuteczny sposób owej zbawiennej, boskiej wody.
Skoro bowiem w Chrzcie wszystko zostaje dane i obiecane w słowach połączonych z
wodą, nie może tego inaczej przyjąć, jak tylko przez serdeczną wiarę.
22
a
a
T
T
n
n
s
s
F
F
f
f
o
o
D
D
r
r
P
P
m
m
Y
Y
e
e
Y
Y
r
r
B
B
2
2
.
.
B
B
A
A
Click here to buy
Click here to buy
w
w
m
m
w
w
o
o
w
w
c
c
.
.
.
.
A
A
Y
Y
B
B
Y
Y
B
B
r r
Teologia Dogmatyczna Charytologia
Ks. prof. dr hab. Bogdan Ferdek
Rok akademicki
W nauce Marcina Lutra wiara nie przedstawia się jako jakaś aktywna siła, lecz
jako obojętne (pasywne) nastawienie człowieka wobec łaski Bożej. W ujęciu
pozytywnym, wiara działa jako ufność (fiducia) w miłosierdzie Boże i w
odkupieńcze dzieło Chrystusa. Luter uważa, że grzesznik mający wiarę i ufający w
to, że osobiście dosięga go miłosierdzie Boże oraz dzieło zbawcze Chrystusa, staje się
usprawiedliwiony.
W opracowanej w 1577 roku Formule zgody , włączonej do Ksiąg
Symbolicznych Kościoła luterańskiego, umieszczono tezę, według której dla
podkreślenia całkowitej bierności człowieka wobec łaski użyto porównania, że
grzesznik zachowuje się wobec łaski tak biernie, jak klocek drewna albo kamień.
Reformacja z Marcinem Lutrem na czele zarzucała Kościołowi, że głosi swoiste
samozbawienie w duchu herezji pelagianizmu. Mocne zarzuty dotyczyły głównie
usprawiedliwienia jako owocu współpracy (cooperatio) człowieka z Bogiem.
Reformatorzy nie potrafili zgodzić się z nauką katolicką o wierze i
usprawiedliwieniu, która mówiła o tym, że współpracując z łaską, człowiek może
zasługiwać na zbawienie własne oraz innych ludzi. By zasłużyć sobie na zbawienie,
trzeba kochać Boga i ludzi, bo sama wiara nie wystarcza; musi ożywiać ją miłość.
Możliwość współpracy z Bogiem (i łaską) istnieje, dlatego że grzech pierworodny
jedynie zranił naszą naturę, osłabiając rozum i wolę, ale przecież nie zniszczył ich
całkowicie.
Reformator w swoim nauczaniu bardzo mocno akcentował chrystocentryzm
usprawiedliwienia. Usprawiedliwienie, które było według niego decydującym
kryterium prawdziwości nauki chrześcijańskiej (articulus stantis et cadentis
ecclesiae), dokonywało się jedynie przez Chrystusa (solo Christo). Grzesznik zostaje
usprawiedliwiony poprzez przypisanie mu sprawiedliwości Chrystusa. W
usprawiedliwieniu Bóg patrzy na zastępcze dzieło zadośćuczynienia Chrystusa i
przebacza grzesznikowi winy z powodu Chrystusa (propter Christum).
Usprawiedliwienie grzesznika nie wypływa z jego własnych sił i starań, ale z
zewnątrz jako sprawiedliwość obca (iustitia aliena), właśnie jako sprawiedliwość
Chrystusa.
W ten sposób reformator z Wittenbergii pragną wyrazić podwójny aspekt aktu
usprawiedliwienia. Po pierwsze, Chrystus jest zródłem całego usprawiedliwienia:
(& )Siedzimy w łonie sprawiedliwości Chrystusa przylegamy do niej, która nas
usprawiedliwia przed Bogiem. Po drugie, człowiek może przyjąć
usprawiedliwienie jedynie jako dar: Jestem wprawdzie grzesznikiem, ale żyję z Jego
(Chrystusa) sprawiedliwości, która jest mi darowana. Marcin Luter wierzył, że Bóg
z obfitości swojej łaski obdarza człowieka usprawiedliwieniem ze względu na
Chrystusa. W ten sposób rozumiane usprawiedliwienie stało się dla niego
podstawowym kryterium wiary chrześcijańskiej.
Luterańskie Wyznanie Augsburskie formułowało naukę o
usprawiedliwieniu w następujący sposób: Ludzie nie mogą zostać usprawiedliwieni
przed Bogiem przez własne siły, zasługi czy dzieła, ale zostają usprawiedliwieni bez
ich przyczyny, ze względu na Chrystusa przez wiarę.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]