[ Pobierz całość w formacie PDF ]
gorii majątku. Zasadniczo wartość zakatu dla złota, srebra oraz towarów przezna-
czonych na sprzedaż wynosi dwa i pół procent, zaś płodów rolnych pięć lub dzie-
sięć procent w zależności od sposobów nawadniania. Wysokość zakatu od żywego
inwentarza zależy od gatunku zwierząt, ich wieku i liczebności stada.
Zakat odprowadzany jest zasadniczo raz w roku. Mimo kontrowersji wśród
prawników co do formy przekazywania jałmużny powszechną praktyką (zwłaszcza
współcześnie) jest forma pieniężna. Cytowany już werset 60 sury at-Tauba ( Skru-
cha ) dał podstawę do szczegółowego określenia na gruncie poszczególnych szkół
prawa kategorii odbiorców jałmużny.
Po II wojnie światowej podjęto próbę zredefiniowania znaczenia zakatu w kon-
tekście współczesnych wyzwań cywilizacyjnych, jak również zasad jego przekazy-
wania. W dyskurs obok autorytetów prawno-religijnych włączyli się także ekono-
miści, których argumentacja okazała się bardziej przekonująca. Powołano do życia
prywatne organizacje, których celem jest pomoc wiernym w spełnianiu obowiązku
płacenia zakatu. W wielu przypadkach w pobór oraz dystrybucję zakatu włączyły
się organy rządowe, w kilku krajach pobieranie zakatu jest egzekwowane przez
państwo (Arabia Saudyjska, Libia, Jemen, Pakistan, Sudan, Malezja). Dodatkowo
dokonano reinterpretacji wersetu 9:60 w kontekście współczesności, by zakat mógł
służyć szerszym celom społecznym (na przykład jałmużna dla drogi Boga zaczęła
być rozumiana nie tylko jako zbrojny dżihad, ale także jako działania pokojowe
mające na celu szerzenie islamu). Zmianom tym towarzyszyła chęć przesunięcia
znaczenia, jakie nadawano dotychczas zakatowi (i które wciąż funkcjonuje w wielu
środowiskach) z aktu społeczno-religijnego w kierunku zakatu jako fundamentu
współczesnego muzułmańskiego systemu społecznego i ekonomicznego71.
Poza wymienionymi krajami przekazywanie zakatu jest w praktyce kwestią su-
mienia. Muzułmanin zazwyczaj przekazuje jałmużnę obowiązkową do punktów
przeznaczonych specjalnie na ten cel (mniej lub bardziej formalnych organizacji lub
agencji rządowych zajmujących się pobieraniem i dystrybucją zakatu).
B. Prochwicz-Studnicka
71
Ibidem.
Cywilizacja islamu. Wybrane struktury 179
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
POST
To jest miesiąc ramadan, w którym został zesłany Ko-
ran droga prosta dla ludzi i jasne dowody drogi pro-
stej, i rozróżnienie. Kogo z was zastanie ten miesiąc,
to niech pości w tym czasie. A ten, kto jest chory lub
w podróży, to przez pewną liczbę innych dni. Bóg
chce wam dać ulgę, a nie chce dla was utrudnienia;
chce, żebyście dopełnili tę liczbę i żebyście głosili
wielkość Boga za to, że on poprowadził was drogą
prostą. Być może będziecie wdzięczni!
(Koran 2:185)
Post przestrzegany jest w dziewiątym miesiącu kalendarza księżycowego rama-
danie. Trwa od wschodu do zachodu słońca, w tym czasie należy powstrzymać się
całkowicie od jedzenia, picia, palenia i kontaktów seksualnych.
Saum (także sijam) jest rzeczownikiem odsłownym od sama o podstawowym
znaczeniu powstrzymywać się (od czegoś) w sensie absolutnym. Znaczenia słu-
żenie Bogu [w szczególny sposób] , to znaczy poprzez powstrzymywanie się od
jedzenia, picia i kontaktów seksualnych od świtu do zachodu słońca , poszczenie ,
post 72 zostały nadane pózniej (być może pod wpływem judeoaramejskiego lub
syryjskiego), kiedy Muhammad lepiej poznał ideę postu u %7łydów podczas swojego
pobytu w Medynie73. W sensie post , poszczenie słowo saum jest już używane
w surach medyneńskich.
Post muzułmański, podobnie jak post w innych tradycjach religijnych, ma war-
tość oczyszczającą. Jest wzmocnieniem i potwierdzeniem wiary, a także jej manife-
stacją. Poddanie się woli Boga poprzez powstrzymanie się od jedzenia, picia i kon-
taktów seksualnych jest jednocześnie walką z pragnieniami w celu osiągnięcia we-
wnętrznego pokoju i wolności (w Bogu). W tym sensie post może być rozumiany
jako walka z pragnieniami w ogóle, wykraczającymi poza jedzenie, picie i kontak-
ty seksualne . Tym samym ramadan jawi się także jako czas pogłębionej refleksji
człowieka nad życiem.
Niemniej należy pamiętać, że w przypadku postu, podobnie jak pozostałych
obowiązków, nacisk położony jest zasadniczo na wspólnotowe doświadczenie prak-
tyki postu. Jest to przede wszystkim akt społeczny. Widać to nie tylko we wspólnym
[ Pobierz całość w formacie PDF ]