[ Pobierz całość w formacie PDF ]
siebie drugiego człowieka tylko dzięki niemu możemy wzbogacić nasze własne życie. Kto kocha
mówi ojciec Krysi często błądzi. Ale lepiej zbłądzić w miłości niż nikogo nie kochać".
Czujność na człowieka jest. czujnością na jego prawdę, zawsze godną szacunku. Kamerdyner Jan,
który jak gdyby mimo woli często podszeptuje Krysi różne problemy w swoisty sposób
wyostrza jej czujność na praivdę świata. Jak wiele przedmiotów to imitacje. W domu Krysi tylko
podłoga w kuchni i narzędzia medyczne jej ojca są prawdziwe. Jak wiele postaw ludzkich to
też tylko imitacje. Krysia zaczyna zauważać dwoistość świata. Każda rzecz staje się nagle jakby
podwójna. Krysia zaczyna oddzielać świat pozorów od świata praiudziwych wartości. Powoli
opuszcza światy pozorne, urojone dla świata rzeczywistego, który jest trudny i który stawia
człowiekowi same pytania, ałe nie śpieszy się udziełać na nie odpowiedzi. Z egoistki, z
rozmarzonej dziewczynki żyjącej w świecie fantazji % Krysia staje się na swoją dziecinną,
podwórkową miarę społeczną działaczką. Najpierw zajmuje się Józią po to, aby zdobyć przyjazń
i uwagę Adeli. Ale sama przyjazń: ja i ty na świecie nie jest przyjaznią prawdziwą i trwałą.
Dopiero: ja i ty dla świata jest czymś, dla czego warto żyć. To, co ludzi łączy jak gdyby ponad
mmi samymi, jakaś sprawa większa od nich razem wziętych to
207
dopiero jest prawda, a nie imitacja. Do wszystkich tyc^ prawd a na, wet do wszystkich przyjazni
Krysia dochodzi z trudem j boleśnie.
Górska nie tworzy literatury łatwych przygód, jakie dzjeją się zwykle w tak zwanej literaturze
dziecięcej. Czyż w Drugiej bramie" nie ma przygód? Są, i to jakie! Uważny czytelnik znajdzie je
na każdej stronie. Ale są to przygody naprawdę trudne, przygody jafcie stawia przed nami
prawdziwe życie wtedy, gdy ośmielimy sie spojrzeć mu wprost w twarz. To wymaga odwagi. I tej
odwagi żądu 04 nas pisar. stwo Haliny Górskiej.
Bo w pisarstwie tym jest jakby coś więcej poza sama literaturą. Była sobie Krysia, córeczka
doktora... Była sobie Ade\a mała pr0. letariuszka wierząca w rewolucję i w nowy ustrój... Byli
sobie...
To wszystko prawda. Ale nie można przebiec tylko 0CZami fabuły Drugiej bramy". To byłoby tak,
jakby ktoś przeczytał Wszystkie wyrazy, ale nie przeczytał samej książki. Bo przeczytać ks^żkę
Górskiej to znaczy poważnie przejąć coś z jej niepokoju B>30^5 0 z :e: n-ie. ustannie stawianych
pytań. To książka, która wymaga w'te\e 0^ CZy-telnika, bo traktuje go jak dorosłego i każę mu
przeje trudne obowiązki. Najpierw obowiązek bycia człowiekiem, człowiekiem a nie imitacją
człowieka. I zaraz pytanie: a co to znaczy -G_ w człowiekiem? Obowiązek dostrzegania z
szacunkiem drugiego człowieka obowiązek ludzkiej solidarności i przyjazni. A co to znaczy
solidarność? Czy solidarność i w złym, i w dobrym? A co to znącZy prawdziwa przyjazń?
Obowiązek samotności, dzielnej samotnośą_ Zawsze sama" % takim rozdziałem kończy się
powieść o Krysi \ Aftęli, j zaraz myślimy o tym, jak bardzo samotna była Halina Górską owea0
czerwcowego dnia wobec przemocy uzbrojonych faszystów, istnieje pewien rodzaj samotności
pisała Halina Górska któt^ nmte oddziela ale łączy". To samotność, która jest wspólnotą
wszyst\jeg0 co w \u. dziach szlachetne i wolne. Taka samotność jest potrz(},nat.
1 potrzebny w życiu człowieka jest ból, i potrzebna nawet rozpacz. Bez tego ani Krysia nie
doszłaby do swojej postawy społecznej, ani
208
Adela nie wiedziałaby, co to miłość, ona, która ciągle czekała na więzionego za siuoje przekonania
Felka. Po prostu ból, rozpacz, smutek, samotność są to ceny życia pełnego i prawdziwego.
Takiego życia nie można kupić tanio, tak jak ktoś od święta ofiarowujący składkę dla biednych
sądzi, że kupuje sobie spokój i zadowolenie z siebie.
Książka Haliny Górskiej nie daje taniego zadowolenia. Zmusza nas do myślenia, do dyskusji, do
moralnej czujności. Wprawdzie zewnętrznie świat bardzo się zmienił, od tego obrazu, jaki
odczytujemy w Drugiej bramie", ale jest to ciągle świat trudny, świat pełen kon-fliktóiu i pytań, na
które dziś xvcale nie łatwiej dać odpowiedz niż wczoraj.
Poza tym ludzie w tym naszym nowym świecie są tak samo spragnieni przyjazni i miłości i tak
samo cierpią, gdy obrażana jest ich ludzka godność.
Niektórym dorosłym" wydaje się, że młodzieży współczesnej wystarcza piłka, telewizor i głośna
muzyka.
Dlatego może tak bardzo brak nam pisarzy typu Haliny Górskiej, pisarzy o takiej moralnej
czujności, pisarzy, którzy umieliby prowadzić nas w świat prawdziwych przygód dziejącego się
wokół nas i w nas samych ludzkiego życia.
ANNA KAMIECSKA
SPIS TREZCI
Część pierwsza. Krysia
I. Na Karmelickiej ........ 7
II. Jan............ 11
III. Podwórze.......... 16
IV. Dzieci z podwórza........ 18
V. Sabinka........... 20
VI. Dziecko elfów......... 24
VII. Faulein Anna Wiedziała przecież od razu" . 30
VIII. Dziura pod progiem ....... 31
IX. Ludzie odchodzÄ… i przychodzÄ… .... 37
X. Jasia........... 39
XI. Hop! Moja duża córeczka!"..... 46
XII. Imitacja......... - 50
XIII. Przeprowadzamy siÄ™....... 53
XIV. Na Lesznie.......... 57
XV. Druga brama......... 62
Część druga. Adela
XVI. Adela........... 69
XVII. Felek....... % . . . 77
XVIII. Ich niedziela......... 87
XIX. Straszna noc......... 94
XX. Adela nie płacze . . . . . . . ... . 96
XXI. Ostatni ślad.......... 101
XXII. Dziewczynka z Saskiego Ogrodu .... 105
Część trzecia. My dwie i - Albania
XXIII. Jak wstąpiłam na tron Albanii .
XXIV. A Adela.......
113 130
[ Pobierz całość w formacie PDF ]